Gerard Unger ‘Terwijl je leest’. Vervolg. ‘Kunstenaars en vormgevers hebben veel typografie gemaakt, met lettervormen die beelden zijn geworden, tot en met beelden waarin letters zijn verwerkt. Taal en beeld werken daarin nauw samen. Meestal gaat het daarbij om korte boodschappen, van een paar woorden of van een enkel woord. Er zijn al meer situaties genoemd waarin woorden en beelden samenwerken, maar hun mogelijkheden overlappen elkaar ook. Ze kunnen elkaar vaak vervangen. Zowel met beelden als met taal kun je humoristisch zijn. Cartoons doen vaak zonder woorden hun werk, evenals politieke prenten. De beelden daarin refereren dikwijls aan bekende zaken, aan actuele of veelbesproken gebeurtenissen of personen. Ook refereren ze vaak aan cliches. Dat kunnen behalve taalcliches ook beeldcliches zijn, zoals het gezicht van een vermaard politicus. Maar de betekenissen van beelden cliches zijn vaak aan taal gebonden. Studenten aan de Gerrit Rietveld academie kregen eens de opdracht om het begrip ’tribunaal’ te verbeelden, zonder dat er een woord aan te pas mocht komen. Onvoorbereide toeschouwers moesten later proberen het begrip uit de beelden af te leiden en dat is gelukt. Een student gaf de gerechtigheid weer als een geblinddoekte vrouw met een zwaard. Adam en Eva, wenend na de zondeval, vertegenwoordigden de lijdende mensheid. Dit zijn geen onbesproken beelden, maar symbolen met ruim beschreven betekenissen. Het lukte zonder woorden, maar niet zonder taal. Met beelden kun je, evenals met taal, beschrijven, samenvatten, verklaren of betrokken raken. Beweging is met reeksen beelden weer te geven. Zo kun je letters laten bewegen, maar wil je bewegingen beschrijven dan gaat dat maar moeizaam. Hoewel verbanden leggen en analyseren terrein voor taal lijkt te zijn, lukt bijvoorbeeld uiteennemen en onderzoeken ook met beelden, zoals bouwtekeningen of ‘exploded views’, en met anatomische en biologische prenten, diagrammen en grafieken. Taal licht daarbij toe en verklaart. Grafieken en diagrammen kunnen beknopter zijn en sneller inzicht verschaffen dan met taal mogelijk is. Een diagram verduidelijkt eerder een zetelverdeling in het parlement dan een beschrijving.’ (bladzijde 200-201) Wordt vervolgd.
