met ‘Tot besluit’ van Arnold Heumakers uit ‘De esthetische revolutie’. ‘Kunstwerken waren altijd functioneel,ze dienden allereerst tot lering en vermaak,meer in het bijzonder tot lering door vermaak. Met de ‘Querelle des Anciens et des Modernes wordt het gezag van de Ouden serieus in twijfel getrokken. De uitkomst van deze polemiek,die na diverse valse starts begint in 1687,zet de regelesthetica op losse schroeven. Vandaar de omvang en intensiteit van het verlichte esthetische debat,dat nieuwe criteria en categorieën moet zien te vinden. De belangrijkste nieuwe categorieën worden aanvankelijk smaak en genie. Ze passen goed bij de nieuwe kunstmarkt:het publiek bepaalt zelf wat het mooi en lelijk vindt,de kunstenaar presenteert zich als een natuurlijk genie dat boven de regels staat. Problematisch hieraan is alleen het subjectivisme,dat onherroepelijk een zeker relativisme in de hand werkt. Objectieve criteria,zoals nog wel voorhanden in het klassieke kunstbegrip,ontbreken. Daarnaast blijkt de nieuwe categorie van het sublieme,die zich moeilijk met welke regel dan ook laat verenigen,een vertroebelende factor. Het esthetische debat van de Verlichting moet hiermee in het reine zien te komen,en zo is ten slotte de idee van esthetische autonomie voor het kunstwerk ontstaan,als een nieuw,objectief criterium.(Bladzijde 354-355) Wordt vervolgd. Nu weer verder met het verhaal ‘Hoe prachtig die berg!’ van Breyten Breytenbach uit de bundel ‘Alles één paard’. ‘De muren zijn geschilderd in een auberginekleur. Dat bevordert een gelukzalig gevoel en een neiging tot voordragen. In elke cel zit een in het wit geklede figuur op de gladgeslepen knieën te reciteren:IK ZAL NIET ANDERSDENKEN IK ZAL NIET ANDERSDENKEN IK ZAL NIET ANDERSDENKEN. Ze hebben jaren voor zich. Soms moet de werkende bevolking daarbuiten in opstand komen omdat het ons de kans geeft oude grieven te luchten en te recapituleren. De arbeiders komen dan bij elkaar voor het paleis van de heerser,vroeg in de morgen als er nog een dunne nevel rond de regeringsgebouwen hangt.'(bladzijde 26) Wordt vervolgd. Het verhaal is nog niet af.
