met 7. ‘Republicanisme en universalisme'(Rousseau,Kant)van Ger Groot uit het boek ‘De geest uit de fles'(Hoe de moderne mens werd wie hij is). ‘Rousseau belichaamt de tweeslachtigheid die de Europese beschaving in de achttiende eeuw in haar eigen borst ontdekt en die haar blijvend zal bepalen. Terwijl enerzijds de rede onder de barnier van de Verlichting de opperheerschappij over alles opeist,ontspringt daaraan vrijwel tegelijkertijd een tegenbeweging die zich verzet tegen een beschaving waarin de rede(raison)het eerste en het laatste woord heeft. Er is nog iets belangrijkers dan de voortbrengselen van het vernuft,zo zegt zij. Dat is de oorspronkelijke inborst van de mens,die door al die beschaving niet wordt verbeterd,maar juist van zichzelf vervreemd raakt. Die breuk doortrekt ook het denken van Rousseau. Naast de protoromanticus die hij is als bewonderaar van het deugdzame landleven,is hij óók een van de vertegenwoordigers van de Verlichtingsgeest die in deze eeuw zal triomferen. Die triomf is niet alleen wetenschappelijk en intellectueel van aard. Zijn meest zichtbare uiting krijgt hij – zoals we in de inleiding al zagen – op het politieke vlak. In 1789 werd in Frankrijk een nieuwe staatsvorm gesticht die zich erop beriep geheel en al rationeel te ijn en die in belangrijke mate mede Rousseaus erfenis was. Wat was het nieuwe van die staatsvorm? Republieken waren er al van oudsher geweest. Het Franse republicanisme spiegelde zich zelfs (net als in Nederland de verwante Patriottenbeweging)uitdrukkelijk aan de deugden van de Romeinse Republiek uit de Oudheid.'(bladzijde 107)Wordt vervolgd. Nu weer een gedicht van Mark van Tongele uit de bundel ‘Gedichten’. Titel ‘De dood voorbij’. ‘Vanmorgen toen ik wakker werd dacht ik direct aan/lopen,aan de schoenmaat van de tijd.ik snoerde snel/de veters van mijn hagelnieuwe gympies dicht en rende/blindelings de straat op,alsof ik nooit meer hoefde te/slapen.de brand in mijn hart raakte maar niet geblust.'(bladzijde 223)Het gedicht is nog niet af. Wordt vervolgd. Een bijzonder woord. Het overschrijven vervolgd. Leve Echo. Uit de bundel ‘Lucebert verzamelde gedichten’ het gedicht ‘brief voor onder het hoofdkussen’. ‘de volle glazen bewerken ons of breken/jij die diep in het woud bent geweest/gevochten hebt en niet met hout alleen/jij verdraagt geen vluchtige dronkenschap/geboren uit slap licht en gauw/uitwoedend groen bloed///op schepen is het gewoonte/ogen te sluiten voor overvloed/alleen bevelen in technische termen vervat/worden gehoorzaamd///hier geen romantiek van hemelse/betweters en kreperende cultuurkrekels/je hebt de juiste grond onder je voeten/op ijzeren platen staande/is alleen je naam nog maar gevaarlijk///beveel dus ik beveel/spiegels vernietigen/en geen lamp zal er branden'(bladzijde 393)
