met Derrida ‘Sjibbolet voor Paul Celan’. De laatste bladzijde. ‘Hoe zich te hoeden voor dit dubbele snijvlak? Met welk middel? Met niets. Misschien met niets, met de annulering van elke letterlijke besnijdenis,de uitwissing van dit bepaalde merkteken,misschien met de inscriptie als besnijdenis van het niets of niets van de besnijdenis. Misschien heeft Rabbi Löw begrepen dat dat van hem gevraagd,dat dat hem opgedragen werd,juist dat:niets,de inscriptie van het ‘levende Niets in het hart’. Misschien,maar let wel:dat zou de vraag niet tot niets reduceren. De besnijdenis is van node,de besnijdenis van het woord,het schrift;en van node is dat zij precies één keer plaats heeft,ieder keer één keer,uniek. Deze keer wacht op haar komst,haar verkeren. Zij wacht op een datum.en die datum kan niet anders dan dichterlijk zijn,de insnijding in het lichaam van de taal. Zij blijft toe-komstig,altijd. Hoe zouden wij ons in een datum kunnen uitschrijven? vraagt Celan. Wanneer we hier spreken over een toe-komstige datum voor de besnijdenis,dan spreken we nog niet,niet per se,van geschiedenis. We spreken niet over de datum binnen de geschiedenis van het individu (zo weten we dat deze datum wisselde voordat ze voor de Joden werd vastgelegd op de achtste dag na de geboorte)of binnen de geschiedenis van het jodendom(we weten dat de besnijdenis reeds door andere volkeren werd,en nog altijd wordt gepraktiseerd;hier gaat het lemmet van het kleine verschil als een sjibbolet tussen meerdere besnijdenissen door;we weten ook dat de besnijdenis pas op een bepaalde datum wet werd;de eerste wetboeken van Israël maakten er nog geen ritueel decreet van). Nee,de besnijdenis van een woord is niet gedateerd binnen de geschiedenis. In die zin heeft zij geen (leef)tijd,maar biedt zij juist ruimte aan de datum. Zij opent het woord voor de ander,zij opent de deur,zij opent de geschiedenis,het gedicht,de filosofie,de hermeneutiek en de godsdienst. Van alles wat genoemd wordt – van de naam en de zegening van de naam,van het ja en het nee – laat zij de ring rondgaan,ter bevestiging of annulering. Ik heb U al te lang vastgehouden en vraag U daarvoor verontschuldiging. Staat U mij toe nog het volgende te laten vallen,in de vorm van een zendwoord of een sjibbolet,dat wil zeggen in de economie van een ellips. Deze vindt slechts doorgang in deze of gene in deling gegeven taal,hier in mijn taal,en vandaag in de vorm van een ondertekening:de besnijdenis dateert – Seattle,14 oktober 1984′ (bladzijde 112-113 uit Jacques Derrida ‘Sjibbolet voor Paul Celan’) Dit was Derrida over Celan. Een lees-overschrijf project. Mijn hommage voor Celan ligt klaar nu nog maken. Ik denk dat ik nog een paar maal een gedicht van Celan citeer. We zullen zien. Op naar een volgend project. Of gewoon aantekeningen van een dag.
