met ‘Tot besluit’ van Arnold Heumakers uit ‘De esthetische revolutie’. ‘Die crisis manifesteert zich in de afwisseling van totalisering en verabsolutering van de kunst en voorziet het nieuwe romantisch-moderne kunstbegrip van een permanente interne spanning. Met deze spanning als uitgangspunt zou de literatuurgeschiedenis en waarschijnlijk ook de kunstgeschiedenis van de laatste twee eeuwen te herschrijven zijn zonder de gebruikelijke opeenvolging van stromingen,richtingen,stijlen en vormen tot leidraad te nemen. Maar dat vergt een ander boek. In dit boek gaat het over de grote esthetische revolutie van de achttiende eeuw en haar consequenties. Deze revolutie maakt een einde aan het gezag van het klassieke kunstbegrip en introduceert het romantisch-moderne kunstbegrip dat sinds de achttiende eeuw in de kunsten domineert. Romantisch wordt dit kunstbegrip genoemd omdat het zich in wat de Romantiek is gaan heten voor het eerst in volle samenhang presenteert. De Romantiek stelt men vaak voor als een reactie op de Verlichting,maar gezien de schatplichtigheid aan het verlichte esthetische debat is zij beter te beschouwen als een product daarvan. Verlichting en Romantiek tezamen vormen een reactie op en een consequentie van de wetenschappelijke revolutie van de zeventiende eeuw,die in Europa een geheel nieuw wereldbeeld introduceerde.’ (bladzijde 353-354) Wordt vervolgd. Nu weer verder met het verhaal ‘Hoe prachtig die berg!’ van Breyten Breytenbach uit de bundel ‘Alles één paard’. ”Hoor ik daar zeggen dat de mens een dier is? Volmaakt,zuiver bewustzijn. Maar zuiverheid,of bewust zijn als men de geheime naam ervan gebruiken wil,is een kwestie van ziften. Met andere woorden,van gestructureerde herkenning,de maatslag van de vervoering. Het andere uiterste,dat van huichelarij en nonsens,zeer beminde luisteraars,ligt in de archaïsche dwaalwegen van de democratie. Vrijheid is altijd hier,nooit en nergens anders of elders. Nimmer!’ En tot slot:’Zijn we verheugd dat we verlost zijn van de vergiftigde geest? Ja! Wij doen geen spelletjes met schertsartikelen,met farces et attrapes!’ (Je weet dat de ellende met de geschiedenis juist het ontbreken is van wind.) (bladzijde 24) Wordt vervolgd. Het verhaal is nog niet af.
