met ‘Tot besluit’ van Arnold Heumakers uit het boek ‘De esthetische revolutie’. ‘Of de scepsis en ontnuchtering behoren tot het normale crisiskarakter van het romantisch-moderne kunstbegrip of dat zij deel uitmaken van een nieuwe esthetische revolutie laat zich niet met zekerheid vaststellen. Wat dat betreft blijven we slaapwandelaars:we weten niet wat we doen en krijgen pas achteraf onze plaats toegewezen – zoals ik dat in dit boek heb gedaan met de slaapwandelende protagonisten van de esthetische revolutie in de achttiende eeuw. Over de toekomst kunnen we hoogstens speculeren en verlangens formuleren. Mijn speculatie en verlangen betreft de esthetische autonomie,waarvoor ik ook na alle scepsis,ontnuchtering en afkoeling nog altijd een zinvolle rol zie weggelegd. Onleefbare ervaringen De massamedia creëren tegenwoordig de humane ‘wereld’ waarin we leven. Die ambitie,ooit inzet van het romantische engagement en zijn opvolgers,is dus zinloos geworden;de concurrentie heeft gewonnen en zal binnen de hedendaagse massademocratie haar hegemonie niet snel meer uit handen geven. Wie toch blijft vasthouden aan deze ambitie en de daarbij behorende pretentie vervalt onherroepelijk in lege herhaling. Het romantische engagement was een van de mogelijkheden van de esthetische autonomie,de andere mogelijkheid was ‘l’art pour l’art’,gevolg van de teleurstelling over het mislukken van het engagement.’ (bladzijde 362-363) Wordt vervolgd. Nu weer verder met het verhaal ‘Als een zweepslag’ van Breyten Breytenbach uit de bundel ‘Alles één paard’. ‘Als Liefde haar hoofd buigt om te luisteren naar Paards fluisterwoordjes verdwijnt haar stralend gelaat achter het schuivende haar. Hoe komt het dat ze elkaar zoveel te vertellen hebben? Moet hij mijn zwijgen vertalen? Hoe komt het dat ze zo op hun gemak zijn zelfs zonder dat ze met elkaar hoeven te praten? Mijn ogen zien niet zo goed. Al te goed
