met de lezing van J. F. Vogelaar ‘De kunst van het lezen’. ‘Zo’n reflecterende lezer zou ik een medeplichtige lezer willen noemen – de term leen ik van Cortázar. Met de familieroman nog altijd op de achtergrond,is elke lezer een medeplichtige lezer voor zover hij met de schrijver een oorspronkelijke passie deelt:de behoefte aan illusie en het geloof – al is het maar zolang de lectuur duurt – dat wat er geschreven staat ook werkelijk waar is. Daar duikt het motief van Don Quichot weer op. De medeplichtige lezer kan een meespelende lezer worden,als hij bereid is zelf een actieve rol te vervullen. Een schoolvoorbeeld daarvan is ‘Als op een winternacht een reiziger’ van Italo Calvino,dat aldus begint:’Je staat op het punt in “Als op een winternacht een reiziger” te beginnen,de nieuwe roman van Italo Calvino. Ontspan je. Concentreer je. Zet iedere andere gedachte uit je hoofd.’ Na een aantal adviezen,wat de ideale houding is om deze roman te lezen,volgt er een raamvertelling van verhalen. De roman die de aangesproken lezer in handen krijgt,bestaat uit een tiental heel verschillende romans,die als doosjes in andere doosjes zitten. Op de laatste bladzijde liggen de Lezer en Lezeres,die elkaar ergens tussen de bedrijven door gevonden hebben,in bed,de lezer bezig met de laatste regel van ‘Als op een winternacht een reiziger’ van Italo Calvino.'(bladzijde 19) Wordt vervolgd. Nu weer verder met het verhaal ‘Spin tegen de vlieg’ van Breyten Breytenbach uit de bundel ‘Alles één paard’. ”Natuurlijk zullen ze je onder druk zetten om je te voegen naar hun onbewogen,op uiterlijk gedrag en verpakking gerichte manieren. De vorm is alles. Oude schuldmechanismen zijn omgezet in de behoefte gezien te worden als deel van de tredmolen. Begrijp je niet dat communiceren alles is,zo universeel mogelijk,dat er een omslag is geweest van oude fascisten naar nieuwe bijdetijdsen,dat je geaccepteerd moet worden als lid van de stam door onzichtbare signalen,een lichte trekking in de schouders,een bepaalde smaak in ijsjes en een ijverig hedonisme?” (bladzijde 59) Wordt vervolgd. Het verhaal is nog niet.
