met ‘De dood van God'(Nietzsche,Wagner)van Ger Groot uit het boek ‘De geest uit de fles'(Hoe de moderne mens werd wie hij is). ‘Terwijl Apollo de god is van de maat,de harmonie en het evenwicht,is Dionysus die van de roes,de uitzinnigheid en de mateloosheid. Die twee vormen de grondingrediënten van het menselijk bestaan,maar óók van de tragedie – en nog meer toegespitst:van de kunst waaruit de tragedie is voortgekomen,de muziek. Terwijl de melodie het vormloze voortstromen van het dionysische belichaamt (zoals in het bijna maatloze stromen van het Rijn-fragment bij Wagner),zet de maat er zijn bakens in af,waardoor de stroom van het ‘melos’ (de opeenvolging van tonen)in het gareel wordt gebracht. En net als bij Schiller ‘speeldrift’ moeten beide samenkomen om realiteit te worden. De grondtrekken van het kunstwerk zijn dus ook de grondtrekken van het menselijk bestaan. Daarom is dit muziektoneel zo geschikt om als een nieuwe ‘filosofische’ liturgie het leven te representeren en te dramatiseren. In de Griekse tragedie komt het dionysische aan het licht,formeel als muziekspel en inhoudelijk in het door de tragedie gethematiseerde onvermogen van de mens te leven in een rationele en evenwichtige orde. Die apollinische orde is een illusie. Ze zweeft als een droom van harmonie boven een baaierd van steeds veranderend worden. Daarom loopt het in de tragedie altijd uit op de ondergang van de held,gevangen als hij is in een fatale tegenstrijdigheid waarin elke menselijke regel en ieder houvast teloor gaat.'(bladzijde 182) Wordt vervolgd. Nu weer een gedicht uit een reeks;dit keer uit de reeks ‘In de mate van de zee’ van Mark van Tongele uit de bundel ‘Gedichten’. ‘De zon breekt ochtend-/rood aan de zeetafel aan./Zij daagt in negligé/het strand van de zomer uit./Een werkelijkheid licht-/zinnig als lingerie.///Ik zittend op duinrozen/ontcijfer het spijkerschrift van/de zonnekloppers op een zandtablet.///Parasolletjes vakantie:/alles braadt in het vet van geluk./De klemtoon op de beademde i/van gezin. Welke zin?///Vind ik mijn stem meetrillend/met de stembanden van de zon?/Word ik zin zonder lijdend voorwerp?///Een helikopter vliegt over,/haalt een drenkeling uit het water.'(bladzijde 167)Dit is het gedicht. Wordt vervolgd. Een bijzonder woord.Het overschrijven vervolgd. Uit de bundel ‘Lucebert verzamelde gedichten’ het gedicht ‘nonnen’.(eerste deel) Overschrijven is heel langzaam lezen bijna stilstaan bij elk woord. ‘ik bemin de nonnen/die op varkens jagen/met ronde haren///in de onrust der nonnen/denkt de dichter liefde/onschuldig vliegend///naar het kruis op de berg/goed voor een onderdak/boven het diepzinnig brood///’ (bladzijde 231) Wordt vervolgd.
