Weer verder met het essay ‘Ongeschreven wetten van Stefan Hertmans uit de bundel ‘Het zwijgen van de tragedie’.
‘Raak haar niet aan. Maar vergeet haar geen ogenblik. Schrijf dingen neer die haar zwijgen vergroten, in plaats van dingen die het gepraat vermeerderen. Laat Antigone spreken, dat wil zeggen:houd je mond. Sluit de hare. Ga slapen. Krijg nachtmerries en zure oprispingen. Krijg de kolere van jezelf. Wees slapeloos, vloek, sta op. Gooi alle boeken over Antigone in het vuur. Stel jezelf de vraag hoe het zover heeft kunnen komen. Kijk in de spiegel. Kun je lijken op iemand die naar Antigone verlangt?
‘Gister heb ik me intens afgevraagd of ik niet het hele verhaal als een ‘interior monologue’ van Antigone moet opzetten (…).Als ik schrijf moet ik geen “denker” willen zijn maar gedacht willen worden.’ (Bauchau, nu en dan mijn ‘compagnon de route)
Men mag niet uit het oog verliezen dat deze vrouw op het punt staat te huwen. De bruidskamer is reeds klaar, haar verloving is officieel, het bruidskleed is er al. Ze wendt zich koppig af en gaat op de grot van haar dood af. Ze ruilt het liefdesbed voor het graf, zonder overgang. Antigone kan niet veel ouder zijn dan vijftien, rekent Wolfgang Binder in ‘Holderlin und Sofokles’ ons voor. Dat is een ontstellende gedachte. Ze is nooit moeder, zelfs geen minnares in de volle zin van het woord. Ze is niet alleen dochter – ze staat nog dicht bij de radicaliteit van de kinderlijke ervaring van moraal. Dat maakt een volkomen ander scala aan menselijke waarden los – amazone, incestueuze, kinderlijke broederliefde; opstand tegen de vervangvader (of schoonvader); maagdelijkheid, jonge radicaliteit, geen enkel wraakmotief; alleen maar puriteins, jong vuur dat omslaat in doodsdrift. Daarom houden mannen van Antigone: ze wordt een wrede efebe in hun geest (de verliefdheid van de bejaarde Bauchau op zijn zelfgeschapen ideale schoondochter is typerend: de man wil eigenlijk op Kreons plek gaan staan om haar te benaderen – een zeer verdacht verlangen).’ (Bladzijde 186-187) Dit is fragment 85. Wordt vervolgd.
