Weer verder met het essay ‘Ongeschreven wetten’ van Stefan Hertmans uit de bundel ‘Het zwijgen van de tragedie’.
‘Dodelijke gelatenheid. Wat Kreon vraagt is daarom zo ondraaglijk voor haar: het incestueuze lijk te laten liggen in het aanschijn van iedereen, als een uitdrijving van het boze (ex-humer). Wat hij te kijk wil laten liggen is het monsterlijke resultaat van incestueuze verbindingen, die er nota bene verantwoordelijk voor worden gesteld dat Thebe ten prooi is gevallen aan de pest. Wat hij voorstelt is het lijk van Polyneikes als ‘pharmakon’ te gebruiken; dit ‘kleine’ rotten moet het andere, ‘grote’ rotten van de pest uitbannen. Zijn ‘homeopatische’ oordeel is voor Antigone ondraaglijk; tegenover de homeopatische verdunning van de doem stelt zij de radicale chirurgie: Snij ons uit de wereld. Wij, Labdaciden, zijn zelf de ‘gap’ in de wereld, die leeft van de genealogie.
Vanuit de optiek van de zondeboktheorie van Rene Girard. Antigone verzet zich tegen de ontaarding van het archaïsche offer. Het vroeg-historische offer was een ruil van leven om de goden gunstig te stemmen (zo is het offer dat Agamemnon moet brengen om de goden opnieuw gunstig te stemmen na het doden van een hert dat hun toebehoort, de hoogste en pijnlijkste ruil – zijn jonge, huwbare dochter Ifigeneia).
Het archaïsche offer is een ‘verticale’ deal tussen hemel en aarde; de goden aanvaarden als wisselmunt de opzettelijke rituele verspilling van het jonge leven, om zich te laten paaien. Hun wreedheid weerspiegelt de onverschilligheid van de natuur. Het archaïsche offer is een enscenering van de wrede asymmetrie van dood en leven volgens de natuurwetten.
Wat Kreon echter wil met het laten rotten van Polyneikes’ lijk, is van een heel andere orde: hij creëert het type van de zondebok, het zwarte schaap dat voor alle leed zal boeten, maar er lijkt geen zinvolle deal mogelijk met het theologische. Het gaat om het stellen van een voorbeeld aan andere mensen – aan de burgers van Thebe. Dat maakt zijn beslissing tot een horizontale deal die het metafysische miskent.’ (Bladzijde 198-199) Dit is fragment 97. Wordt vervolgd.
