Weer verder met het essay ‘Ongeschreven wetten’ van Stefan Hertmans uit de bundel ‘Het zwijgen van de tragedie’.
‘Antigone’s ‘pharmakon’.
De agrapta nomina of ongeschreven wetten die Antigone zegt te verdedigen tegen de rationele wereld van de heerser Kreon, zijn het symbool voor de herinnering aan een omgang met mensen en hun waarden, die zich nooit volledig in een codex zal laten vatten. Haar Nee tegen een wereld die slechts de officiele versie van de feiten huldigt, is een weigering van de schematische mens, van de voorspelbare mens, van de mens die gevat kan worden in wetten van casuistiek, determinisme en causaliteit. Haar verzet geldt een wereld die het bestaan opvat als een mechanische ketting van acties en reacties; wat ze verdedigt, is een samenleving waarin de plaats van het ongeschreven woord, het woord van de intimiteit en de nuance, niet wordt verdrongen ten voordele van een onverschillig universalisme. Indien Antigone nu zou leven, zou ze zich ook verzetten tegen het neodarwinisme, dat de mens versmalt tot een samenspel van genen, scheikundige reacties en schematische psychosomatiek. Met haar besef dat de mens niet samenvalt met de wetten die hem determineren – dat zijn levensgevoel, zijn complexiteit en zijn lijden aan het bestaan niet te reduceren vallen tot een codex, dus ook niet tot een geneeskundige – betuigt Antigone eer aan de inzichten van de zijnsleer. Omdat ze weet heeft van de on(be)schrijfbaarheid van wat er werkelijk toe doet in het menselijk bestaan, getuigt ze ook van het besef dat er een kloof is die ons onophoudelijk scheidt van het bestaan dat we leven; getuigt ze van een opvatting van het bestaan waarin de kern van onze verbondenheid met anderen en met onszelf altijd zal blijven ontsnappen. (bladzijde 177-178) Dit is fragment 76. Wort vervolgd.
