Baricco en de barbaren; de epiloog. Titel van het artikel ‘ De Chinese Muur’. ‘ Dit is dus wat we mogen denken over de Chinese Muur: het was niet zozeer een militaire als wel een mentale zet. Het lijkt de versteviging van een grens, maar in wezen is het ‘de uitvinding’ van een grens. Het is een conceptuele abstractie die met zoveel vastberadenheid en onherroepelijkheid is volgehouden dat het een gigantisch, tastbaar monument is geworden. Het is een idee geschreven in steen. Het idee was dat het rijk de beschaving was, en dat al het andere barbaarsheid was, en dus niet-bestaand. Het idee was dat er geen mensen waren, maar Chinezen aan de ene kant en barbaren aan de andere kant. Het idee was dat daar tussenin een grens was; en als de barbaar, die nomade was, die niet zag, zou hij hem nu in elk geval wel zien; en als de Chinees, die bang was, die vergat, zou hij er nu in elk geval wel aan denken. De Chinese Muur beschermde niet tegen de barbaren: maar hij vond ze uit. Hij beschermde de beschaving niet: hij definieerde die. Daarom hebben wij het idee dat de Muur er altijd geweest is: omdat de Chinezen al van oudsher denken dat zij de beschaving en de hele wereld zijn. Ook toen de Muur enkel nog een reeks aarden wallen was met hier en daar een verhoging, heette hij voor ons al de Chinese Muur, omdat hij rotsachtig en monumentaal was en toen al stond voor het idee dat die grens bestond. Eeuwenlang was het weinig meer dan een mentaal beeld: heel realistisch maar fysiek onopvallend. Toen Marco Polo dus die kant op ging en vertelde over alles wat hij zag, had hij het met geen woord over de Chinese Muur. Kan dat? Dat kan niet alleen, het is ook logisch: Kublai Khan was Mongools, de keizer die Marco Polo zag was die van de winnende barbaren die uit het noorden waren afgezakt en China hadden ingenomen. Bestond er in hun hoofd dat idee van een grens? Nee. En toen de Chinese Muur eenmaal uit het hoofd was verdwenen, bleef er niet veel meer van over dan een paar verdwaalde vestingen in het noorden: voor elke willekeurige Marco Polo waren ze onzichtbaar. Zo kunnen wij vandaag de dag in de Chinese Muur de mooiste , meest monumentale uiteenzetting van een principe lezen: de verdeling van de wereld tussen beschaving en barbaarsheid. Daarom ben ik helemaal hier bovenop beland. Ik wilde lopen over het idee waaraan ik een boek had gewijd. En hier begrijpen wat ik had geleerd.’ (bladzijde 196-197) Goed stukje. Duidelijk. En nu even doordrukken. Morgen dus.
