met ‘Het onbewuste’ (Jean Paul,Nietzsche,Freud)van Ger Groot uit het boek ‘De geest uit de fles'(Hoe de moderne mens werd wie hij is). ‘A Talking Cure Zo ontstaat het idee van het ‘onbewuste’. In 1869 publiceert de filosoof Eduard von Hartmann een boek onder de titel ‘Philosophie des Unbewussten’,dat inslaat als een bom. Hartmann is nog geen psycholoog. Zijn ‘onbewuste’ heeft nog betrekking op de aard van de werkelijkheid zelf,zoals Schopenhauers ‘wil’,die hij combineert met Hegels ‘geest’. Maar Sigmund Freud zal al snel daarop de idee van een onbewuste psyche naar voren schuiven en mateloos populair maken. Met filosofie wil Freud weinig van doen hebben. Hij schaart zich in de positivistische traditie van de zuivere wetenschapsman. Maar de geest vraagt wel om een bijzondere onderzoekswijze,zo stelt hij vast,waarvoor de speculatieve fysiologie van Franz Joseph Gall (zie blz. 220) en diens volgelingen veel te oppervlakkig is. Psychologische observatie is niet zozeer een kwestie van zien als wel van luisteren. De geest moet zich uitspreken,ook en misschien wel vooral wanneer men de diepste,onbewuste krochten daarvan peilen wil. En peiling is nodig,wil men de geest niet alleen begrijpen maar ook de krankheid daarvan kunnen genezen. Net als Lamettrie is Freud in de eerste plaats arts. En het onbewuste mag dan een ongetemde baaierd zijn van psychische krachten die het ‘ik’ maar ternauwernood in bedwang kan houden,toch bestaat die baaierd niet alleen uit krachten.'(bladzijde 226-227) Wordt vervolgd. Nu verder met de reeks ‘Digitale sonnetten’ van Mark van Tongele uit de bundel ‘Gedichten’. ‘In lichtlinnen gewikkeld. Schelp-/zijde. Van zin overstelpt open-/baart tijd zich. Zon trekt de navel-/streng. Zij blijft verbazing wekken./Aan elke kant van de toekomstige/hals spannen kieuwbogen zich uit./Lensblaasjes kijken uit naar lente./Gehoorbeentjes krijgen luister./Reukgroefjes verdiepen zich in geuren./Een tongzwelling verheft de stem./Bloedeilandjes groeien naar elkaar,/vormen een netwerk:hart en vaten,/labyrint van zuurstofovergangen./Ademtocht,de knoop zonder einde.'(bladzijde 107) Dit is het gedicht. Wordt vervolgd. Een bijzonder woord. Uit de bundel ‘Lucebert verzamelde gedichten’ de woordgroep ‘de gespierde wil een vampier’.(bladzijde 228)
