met ‘Het onbewuste’ (Jean Paul,Nietzsche,Freud)van Ger Groot uit het boek ‘De geest uit de fles'(Hoe de moderne mens werd wie hij is). ‘In de psychologie draait het vooral om betekenissen – en wil men die op het spoor komen,dan moeten zij ertoe gebracht worden zichzelf tot uitdrukking te brengen. Zo ontwikkelt de geneesmethode van Freud zich tot wat hij ‘a talking cure’ heeft genoemd. Freud staat in de Verlichtingstraditie die streeft naar zoveel mogelijk inzicht en helderheid. Zoals Descartes onderkende dat de mens passies heeft en dat die nuttig zijn voor het menselijk gedrag (ze zetten de mens aan tot handelen),maar meende dat deze zoveel mogelijk onder het lucide gedrag van de rede moeten worden gebracht,zo wil ook Freud de verstorende invloed van het onbewuste zoveel mogelijk breidelen door deze invloed onder de autoriteit van het bewustzijn te brengen. Het ‘Es’ waarin de primaire driften huizen en het ‘Boven-ik’ dat de geïnternaliseerde en dus even onbewuste autoriteit van de Vader (en God)herbergt,moeten doorzichtig en daarmee voor het ‘ik’ begrijpelijk worden gemaakt. Zo krijgt een mens inzicht in zijn eigen drijfveren en doen en kan hij zijn leven in eigen hand nemen. Inzicht krijgen in de werking van het onbewuste is tegelijk een manier om het in de greep te krijgen en rationeel te sturen. Het oogmerk van de psychotherapeutische inspanningen van de psychoanalyse,zo schrijft Freud,’is om het Ik te versterken,onafhankelijker van het Boven-Ik te maken,zijn waarnemingsveld uit te breiden en zijn organisatie te verbeteren,zodat het zich nieuwe stukken van het Es kan toeëigenen.'(bladzijde 227-228) Wordt vervolgd. Nu een gedicht uit de reeks ‘Digitale sonnetten’ van Mark van Tongele uit de bundel ‘Gedichten’. ‘Lang leve een mens sopraan/met de zintuigen wijd open/ondanks de zwerende wonden/op de zolen van zijn gemoed/zon in zon uit wendbaar lopend/in het licht van de toekomst/met in zijn rugzak de hand-/leiding van het verleden:het/is toch verkwikkelijk om /spellustig in de wind van/verbeelding en verwondering/met volle vernieuwde onrust/lumineus dag in dag uit/de dood te ontbinden!'(bladzijde 108) Dit is het gedicht. Wordt vervolgd. Een bijzonder woord. Uit de bundel ‘Lucebert verzamelde gedichten’ de woordgroep ‘geen pijn en geen angst geen licht’.(bladzijde 228)
