een gedicht van Paul Celan. Uit ‘Die Niemandsrose’. ‘DAS WORT VOM ZUR-TIEFE-GEHN,/das wir gelesen haben./Die Jahre,die Worte seither./Wir sind es noch immer./// Weist du,der Raum ist unendlich,/weisst du,du brauchst nicht zu fliegen,/weisst du,was sich in dein Aug schrieb,/vertieft uns die Tiefe.’ (bladzijde 125 uit ‘Paul Celan Die Gedichte’. Herausgegeben und kommentiert von Barbara Wiedemann.) En nu Rudi Fuchs ‘Staat van ervaring’. Een vervolg. ‘Denkbaar is dan dat het handwerk waarmee de houthakker zo geduldig (en obstinaat)in zijn patroon geschoven is, aan zichzelf gewend raakt en de ervaring vertrouwen geeft – de schilder de indruk geeft dat het zo nog verder kan. Zo is misschien langs een geheimzinnige en onnavolgbare weg de idee van abstractie uit die handwerkelijke ervaring ontstaan;voor de patronen,om een zelfbewuste vorm te krijgen,was op een gegeven moment de houthakker niet meer nodig. Maar het was door de ervaring van ‘De houthakker’ dat Malevitsj verder kon kijken en wellicht,de verbinding kon leggen naar de strakke,Russische iconen die ook,vaak,als een element van inspiratie voor zijn abstracte kunst worden genoemd. Ik ben nog nooit een kunstenaar tegengekomen die precies wist wat hij zou gaan maken,de volgende dag. Die houding,dat iemand geduldig(of zenuwachtig:wanneer de deadline nadert)afwacht in welke richting zijn ervaring hem voert,lijkt mij voorbeeldig in een tijd,nu,waarin politici dagelijks verkondigen hoe het de komende jaren moet gaan. Misschien moet de politiek(trouwens ook de economie)die hoop op zekerheid bieden. tegenover de ideologie van het precies weten,staat dan het empirische handwerk van de kunst. Ik heb vaak Kounellis meegemaakt bij het maken van een tentoonstelling. Nooit wist hij van tevoren hoe het moest worden. Maar hij had zijn motieven en zijn ervaring. Hij tekende voortdurend. Hij maakte zich voorstellingen. Hij had geen idee;maar al tekenend kwam er een vorm. Ondanks zijn onrust wist hij dat er wat zou komen. Hij vertrouwde op zijn ervaring en op zijn handwerk;en hij nam geen overhaaste beslissingen. Dat vertrouwen in de ervaring was indrukwekkend. En er was iets vertrouwenwekkends in die houding.'(bladzijde 165-166 uit ‘Rudi Fuchs tussen kunstenaars, een romance’)Wordt vervolgd.
