met Derrida ‘Sjibbolet voor Paul Celan’. ‘Net als de datum is sjibbolet meermalen gemarkeerd,meerdere keren in een enkele keer,in eins,at once. Een gemarkeerde,maar ook markant-markerende meervoudigheid. Enerzijds benoemt het binnen het gedicht uiteraard het wachtwoord of het teken van vereniging,het recht op toegang of het signaal van toebehoren in alle politieke situaties,langs de historische grenzen die door het gedicht worden geconfigureerd. Dat visum,zouden we kunnen zeggen,is het sjibbolet;het bepaalt een thema,een betekenis of een inhoud. Maar anderzijds spelt sjibbolet,als cryptisch chiffre of numeriek cijfer,ook de bijzondere,singuliere kracht van de verjaardatum,zoals deze toegang geeft tot de herinnering,tot de toekomst van de datum,tot zijn eigen toekomst,maar ook tot het gedicht – zelf. Sjibbolet is het sjibbolet dat recht geeft op het gedicht dat zichzelf sjibbolet noemt,zijn eigen sjibbolet op hetzelfde moment waarop het andere herdenkt. Sjibbolet is zijn titel,om het even of deze hier nu wel of,zoals in een van beide gedichten,niet verschijnt. Wat niet wil zeggen – twee dingen. Enerzijds wil dat niet zeggen dat de gebeurtenissen die in deze fantastische constellatie worden herdacht niet-poetisch geweest zouden zijn,doch in een klap door een bezwerende zang zouden zijn getransfigureerd. Nee,veeleer meen ik dat voor Celan de betekenisvolle samenloop van al deze historische drama’s en personages zelf de signatuur van een gedicht,zijn gesigneerde datering,constitueerde. Anderzijds wil dat niet zeggen dat de beschikbaarheid van een sjibbolet het chiffre uitwist,de sleutel geeft tot de crypte en zekerheid verschaft over de doorzichtigheid van de betekenis ervan. De crypte blijft bestaan,het sjibbolet blijft geheim,de doorgang ongewis,en het gedicht ontsluiert alleen maar een geheim om te bevestigen dat er van iets geheims sprake is,iets dat zich terugtrekt,voor altijd onttrokken aan de uitputtende duiding van de hermeneutiek. Als geheim zonder geheimleer blijft het (net als de datum) heterogeen aan elke afgrond totaal-interpretatie. Hier raakt het hermeneutische beginsel ontworteld. Zodra er sprake is van datum en sjibbolet,is er geen betekenis,niet een oorspronkelijke betekenis meer. In de meest algemene extensie van zijn betekenis of gebruik is sjibbolet,het woord sjibbolet – als dat al een woord is – ,de naam van elke betekenisloze,willekeurige markering,zoals het fonematische verschil tussen sji en si,wanneer dit discriminerend,beslissend en een snijvlak wordt.'(bladzijde 46-47 uit Jacques Derrida ‘Sjibbolet voor Paul Celan’) Wordt vervolgd.Het gaat goed langzaam. Dat lezen. Het komt aan.