Weer verder met het essay ‘Ongeschreven wetten’ van Stefan Hertmans uit de bundel ‘Het zwijgen van de tragedie’.
‘Wat hier ter discussie staat is niets minder dan de inhoud van het offer zelf: wanneer heeft het offer zin en wanneer komt het neer op het nutteloos verspillen van mensenlevens? In het tweede geval is het namelijk een misdaad. Moord en offer liggen vlak bij elkaar, en overal dreigt de transgressie van de grens. Maar hoe moet een mens dat weten, als de goden zwijgen en de mensen intimideren met deze stilte? De strijd om de interpretatie van het offer – voor de man politiek, voor de vrouw een misdaad tegen het gezin – duidt op die diepe breuk tussen matriarchale band en patriarchale ordening.
Hetzelfde gebeurt in het conflict tussen Klytaemnestra en Agamemnon. Eerst is Agamemnon zelf bevangen door het dilemma: zal hij de oorlog offeren en zijn mannen in de steek laten, of zal hij zijn vaderlandse plicht vervullen en zijn dochter laffelijk slachtofferen omdat de blinde ziener zegt dat de goden dit eisen? Wat is moed en wat is waanzin? Agamemnon laat de staat en de politiek triomferen, en slachtoffert zijn dochter – zij het met bloedend hart. Dan komt de wraak van Klytaemnestra:zij kan het Agamemnon niet vergeven dat hij zijn vaderlandsliefde boven zijn concrete vaderliefde heeft gesteld. Met andere woorden: precies de strijd om de interpretatie van het offer zoals die tussen Kreon en Antigone rijst, keert hier terug. Agamemnon wil een politieke oplossing en slachtoffert daartoe mensenlevens om tot verzoening met de goden te komen, terwijl Klytaemnestra het primaat van de familie verdedigt. Het is de mannen om de algemene verhoudingen te doen, de vrouwen om de verhouding tussen individuen. Vandaar dat mannen oorlog maken en vrouwen erom treuren.
Met Medea is dat nog veel duidelijker; Jason perverteert de rollen van politiek en gezin door het bleke jonge prinsesje als een politieke zet te verkopen aan Medea, waar ze zelf zogezegd nog wel bij zal varen ook.’ (Bladzijde 206-207) Dit is fragment 105. Wordt vervolgd.
