Willem Broens

verder met de gedichten bij Celan en een samenvatting door Yra van Dijk. ‘Het frappeert bij het lezen van Celans gedichten hoeveel tijdsaanduidingen er zijn: ochtend, middag, avond, nacht maar ook ‘de toekomst’ of ‘de eeuwigheid’. In de Bremen-rede legde Celan uit dat deze temporaliteit de plaats innam van de ruimte. Het landschap van zijn…

verder met de gedichten van Celan door Yra van Dijk. ‘Wat dat betreft is het betekenisvol dat het gedicht ‘Bergung’ uit Celans laatste, postuum verschenen bundel stamt, waarin de gedichten steeds korter en ‘witter’ werden. Waar de aangesproken ‘ander’ God zelf is, in Celans mystieke gedichten, is er ook een afstand die wordt uitgedrukt door…

verder met de gedichten van Celan door Yra van Dijk. ‘De waarheid is een soort onbereikbare kosmische orde, en wordt bij Celan vaak geassocieerd met kristallen of andere stollingen zoals sneeuw en ijs. In de poëzie zijn die stollingen alleen bereikbaar door het zwijgen of door de witte plekken. Hiervoor lazen we al over een…

verder met de gedichten van Celan door Yra van Dijk. ”Sprich auch Du’ is een sterk poëticaal gedicht waarin Celan zichzelf lijkt toe te spreken. Hij waarschuwt dat je de schaduwen in zijn werk niet moet overslaan, dat je ook naar het Nee moet kijken en niet alleen naar het Ja. De spanning die we…

verder met de gedichten van Celan door Yra van Dijk. ‘Wie de waarheid wil vinden, moet achter de ‘woordmuur’ reiken. Daaruit kun je de waarheid vrij hameren, waaruit nieuwe hersenen zullen bloeien. Opnieuw volbrengt het gedicht een Golemachtige creatie. De ‘woordmuur’ wordt hier gevolgd door het wit van de pagina, zodat het einde van het…

verder met de gedichten van Celan door Yra van Dijk. ‘Niet altijd gebruikt Celan de uiterlijke vorm van zijn poëzie om te spreken over ‘zwijgen’. Soms is het wit veel directer beeldend en dus minder direct poëticaal.Bijvoorbeeld waar Celan de vorm van zijn gedichten gebruikt om de inhoud van het gedicht uit te beelden. Voor…

verder met de gedichten van Celan door Yra van Dijk. ‘Naar aanleiding van deze lege plek schreef Menninghaus over de ‘Gestalt’, de presentatie van Celans taal. Hij stelt dat deze ‘woordruïne’ een dubbele expressiviteit heeft, omdat ze aan de ene kant een ontkenning is van betekenis, en aan de andere kant de presentie van de…

verder met de gedichten van Celan door Yra van Dijk. ‘Ook het woord ‘kristal’ in het gedicht ‘Unten’ kan die dubbele lading hebben: een nieuwe creatie ontstaat én een stolling. Het wit van de pagina krijgt dezelfde dubbele betekenis mee. Enerzijds is het de vrije ruimte, anderzijds is het de plaats van het inkaderen, de…

verder met de gedichten bij Celan door Yra van Dijk. ‘In de Meridian-rede blijkt dat lezen voor hem nauw verbonden is met kijken. Hij voert een personage van Büchner aan als de ideale lezeres, omdat ze niet alleen leest maar ook kijkt. Deze Lucile ziet het spreken zelf, zij neemt de taal waar als tastbare…

verder met het wit bij Celan vervolgens schrijft Yra van Dijk over de gedichten. ‘Tenslotte kan het wit betekenis krijgen als een complement van symbolen als sneeuw en ijs. Poëticale symbolen in de traditie van het modernisme, maar ook symbolen van de dood. Otto Pöggeler ziet alleen de negatieve symboliek van sneeuw, die voor de…