Willem Broens

met ‘Oog en geest’ van Merleau-Ponty. ‘De taal van de schilderkunst wordt niet ‘door de Natuur ingesteld’:ze moet steeds worden geschapen en herschapen. Het perspectief van de renaissance is geen onfeilbare ’truc’:het is slechts een bijzonder geval,een datum,een moment in een poëtische kennisgeving van de wereld die zich ook erna nog voortzet. Descartes zou echter…

met ‘Oog en geest’ van Merleau-Ponty. ‘De schilders echter wisten uit ervaring dat geen van de technieken van het perspectief een exacte oplossing biedt,dat er geen projectie van de bestaande wereld is die haar in alle opzichten recht doet en die het verdient de fundamentele wet van de schilderkunst te worden,en dat het lineaire perspectief…

met ‘Oog en geest’ van Merleau-Ponty. ‘Hij had ongelijk toen hij haar tot een geheel positief zijn wilde verheffen,voorbij ieder gezichtspunt,alle verborgen aanwezigheid en alle diepte,zonder enige echte dichtheid. Hij had ook gelijk zich te laten inspireren door de perspectieftechnieken van de renaissance:deze hebben de schilderkunst gestimuleerd om op vrije wijze diepte-ervaringen en in het…

met ‘Oog en geest’ van Merleau-Ponty. ‘Het is deze ruimte zonder schuilplaats die op elk van haar punten is wat ze is,niets meer en niets minder,en het is deze gelijkheid van het Zijn die ten grondslag ligt aan de analyse van de kopergravures. De ruimte is ‘op zich’,of beter nog,ze is het ‘op zich’ zijn…

met ‘Oog en geest’ van Merleau-Ponty. ‘Men bevindt zich altijd vóór de diepte,of er voorbij. Nooit zijn de dingen achter elkaar. De onderlinge grensoverschrijding en de verborgen aanwezigheid van de dingen maken geen deel uit van hun definitie,ze brengen slechts mijn onbegrijpelijke saamhorigheid met een ervan,mijn lichaam,tot uitdrukking,en in alles wat ze aan positiefs hebben…

met ‘Oog en geest’ van Merleau-Ponty. ‘De schilderkunst is dan slechts een kunstgreep die onze ogen een projectie toont die vergelijkbaar is met de projectie die de dingen op onze ogen zouden inschrijven en die ze erop inschrijven in de gewone waarneming. Zij laat ons bij afwezigheid van het ware object zien hoe men het…

met ‘Oog en geest’ van Merleau-Ponty. ‘Als hij die andere en diepere openheid voor de dingen had onderzocht,die de secundaire kwaliteiten ons schenken,met name de kleur,aangezien er geen geordende of projectieve betrekking tussen deze en de ware eigenschappen van de dingen bestaat en hun boodschap toch door ons wordt begrepen,dan zou hij voor het probleem…

met ‘Oog en geest’ van Merleau-Ponty. ‘Wat ons interesseert in deze beroemde analyses is dat ze duidelijk maken dat iedere theorie van de schilderkunst een metafysica is. Descartes heeft niet veel over de schilderkunst gezegd,en men zou het overdreven kunnen vinden om veel acht te slaan op wat hij in twee pagina’s over kopergravures zegt….

met ‘Oog en geest’ van Merleau-Ponty. ‘We zijn ontheven van de taak te begrijpen hoe de schildering van de dingen ze in ons lichaam aan de ziel zou kunnen laten voelen,wat een onmogelijke opgave is,omdat de gelijkenis van deze schildering met de dingen op haar beurt zou moeten worden gezien,we ‘andere ogen in onze hersenen’…

met ‘Oog en geest’ van Merleau-Ponty. ‘Iconen hebben hun machtige werking verloren. Hoe levendig de kopergravure ons ook de bossen,de steden,de mensen,de veldslagen en de stormen ‘weergeeft’,ze is er niet aan gelijk:het is slechts een beetje inkt hier en daar op het papier aangebracht. Met moeite neemt ze van de dingen hun vorm over,een afgeplatte…