Willem Broens

met Derrida ‘Sjibbolet voor Paul Celan’. ‘En toch,alleen gelaten,zonder getuige,zonder clandestiene gids,zonder de doorknede medeplichtigheid van een ontcijferaar,zonder zelfs enige ‘uitwendige’ kennis van de datum,blijft een bepaalde inwendige onontkoombaarheid van het gedicht spreken,in de zin waarin Celan zegt ‘Maar het spreekt!’,voorbij datgene wat het lijkt te willen opsluiten in de gedateerde singulariteit van een individuele…

met Derrida ‘Sjibbolet voor Paul Celan’. ‘Celan heeft al zijn gedichten gedateerd. Daarbij denk ik niet allereerst aan een datering die we,ten onrechte maar gemakshalve,extern zouden kunnen noemen,d.w.z. de vermelding van de datum waarop het betreffende gedicht geschreven,begonnen of voltooid werd. In haar conventionele vorm staat die vermelding in zekere zin buiten het ‘eigenlijke’ gedicht….

met Derrida ‘Sjibbolet voor Paul Celan’. ‘De vraag ‘wat is een datum?’komt niet allereerst neer op de vraag wat het woord ‘datum’ wil zeggen. Ze vraagt in wezen evenmin naar een vastgestelde of hypothetische etymologie,ook al is deze voor ons niet geheel zonder belang. Die etymologie zou ons kunnen oriënteren op de letterlijkheid en de…

met Derrida ‘Sjibbolet voor Paul Celan’. ‘En anderzijds, tweede vooronderstelling, hoort in de inscriptie van een datum,in het expliciete en gecodeerde verschijnsel van de datering, ‘datgene wat gedateerd wordt zelf niet gedateerd te zijn’. De datum, ja en nee, zou Celan zeggen, zoals hij trouwens meer dan eens gedaan heeft. ‘Spreek -/Maar scheid het nee…

met Derrida ‘Sjibbolet voor Paul Celan’. ‘Sprekend op en tot zijn datum,noemen we datgene wat een vertoog zegt over de datum in het algemeen,over het begrip of de algemene betekenis van de datum,niet gedateerd om de belegenheid ervan te laten doorschemeren,het feit dat het oud of verouderd is;niet dus om een vertoog te diskwalificeren of…

met Derrida ‘Sjibbolet voor Paul Celan’. ‘Het is vrijwel het laatste woord van de tekst,vlak voor de ondertekening. Wat Celan op dat moment,dat uur plotsklaps vindt of ontdekt,wellicht mogen we zeggen:uitvindt,als meer en minder dan een fictie,is niet alleen een meridiaan,de Meridiaan,maar ook het woord,het beeld,de troop meridiaan die het voorbeeld geeft van de wet…

met Derrida ‘Sjibbolet voor Paul Celan’. ‘Maar ook al heeft het absolute gedicht niet plaats,ook al is het er niet (es gibt es nicht),er is wel degelijk het beeld,het elke keer slechts een enkele keer,de poetica van de datum en het geheim van de ontmoeting:de ander-ik,een 20ste januari die ook de mijne was,na die van…

met Derrida ‘Sjibbolet voor Paul Celan’. ‘Dat is wellicht ook wat zich in de exemplarische handeling van ‘De meridiaan’ afspeelt. Die toespraak,dat adres,die taalhandeling(Rede) is niet – of niet alleen – een verhandeling of metavertoog over de datum,of liever over de wijze waarop een gedicht in zijn eigen datum huist en waarop deze in werk…

met Derrida ‘Sjibbolet voor Paul Celan’. ‘Het volstrekt andere breekt het denken van het gedicht dus open naar een zaak of aangelegenheid (in eines Anderen Sache…in eines ganz Anderen Sache)wier andersheid niet in tegenspraak mag zijn met de ‘meest eigen zaak’ waarvan zojuist sprake was,maar die daarmee,onder onteigening daarvan,juist een verbond moet aangaan:de zaak van…

met Derrida ‘Sjibbolet voor Paul Celan’. ‘Wat vindt er plaats in die ervaring van de datum? In de ervaring zelf? In de ervaring van een datum die moet worden uitgewist om behouden te blijven,om de gedachtenis te bewaren aan het gebeuren zelf:het unieke voorval,ten prooi aan het gedicht dat het voorval wel te buiten moet…